“موسوعة الامام الصادق علیه السلام” دایرة المعارفی به زبان عربی است که به طور اختصاصی به بیان تمام جوانب شخصیت پیشوای ششم شیعیان حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می پردازد. ایده تالیف این مجموعه که تا کنون 23 جلد آن منتشر شده است از مرحوم آیت الله سید محمد کاظم قزوینی است. هر چند ایشان پس از آماده سازی 70% از این مجموعه نفیس و به چاپ رساندن چند مجلد از آن در سال 1415 ه.ق بدرود حیات گفت اما فرزندان وی ادامه کار را بر عهده گرفتند تا این آرزوی پدر جامه عمل بپوشد. اکنون موسسه امام صادق علیه السلام که توسط مرحوم آقای قزوینی در قم تاسیس شده تالیف را پیگیری می نماید و پیش بینی های اولیه تعداد نهایی مجلدات این اثر را بیش از 60 جلد تخمین می زند.
در این نوشتار ابتدا مختصری درباره زندگی این عالم پرکار و هدف وی از تالیف این دایرة المعارف می خوانید سپس از زاویه ای نزدیک با محتویات کتاب و موضوعات آن آشنایی بیشتری به دست می آورید.
نگاهی به زندگی مولف:
سید محمد کاظم قزوینی در سال 1348 ه.ق در کربلا متولد شد. شروع تحصیلات وی در همان شهر و نزد پدر عالمش مرحوم آیت الله سید محمد ابراهیم قزوینی بود. وی در ده سالگی مادرش را از دست داد و در دوازده سالگی در سوگ پدر نشست. ادامه تحصیل وی همراه با سختی فراوان در معیشت بود اما رشد علمی را پی گرفت و از اساتید بزرگ حوزه علمیه کربلا بهره برد. از میان اساتید ایشان می توان این بزرگان را نام برد،
آیات مرحوم، سید مهدی شیرازی، سید هادی میلانی، سید محمد حسن قزوینی، شیخ محمد خطیب، شیخ جعفر رشتی.
محمد کاظم قزوینی تدریس فقه و اصول و تفسیر را در مدرسه حلّی کربلا آغاز نمود و نیز آموزش فن خطابه را مدنظر قرار داد که ثمره آن تربیت بسیاری از خطبای مشهور است و اکنون در بلاد مختلف به ترویج مذهب تشیع اشتغال دارند. بیان شیوا، ارائه محفوظات فراوان از احادیث و خطبه های ائمه علیهم السلام، توانایی در تصویر وقایع مهم تاریخی برای شنوندگان و قدرت تاثیر گذاری بر مخاطبین از ویژگی های بارز منبر این عالم فقید است.
تاسیس “رابطة النشر الاسلامی” در سال 1380 ه.ق یکی از خدمات ارزشمند وی به شمار می رود. این مرکز برای ارتباط با جهان اسلام و مکاتبه با شخصیت های اسلامی و ارسال رایگان کتب و نشریات مذهبی بنا نهاده شد.
تاثیر گذاری این مرکز در نقاط مختلف جهان را می توان از تعداد فراوان نامه های دریافتی که حاوی درخواست برای ارسال کتب مذهبی و تشکر از دریافت این گونه کتب و آثار مثبت آن در کشورهای گوناگون بود، دریافت.
از بین نقاط یاد شده می توان این کشورها را نام برد: الجزایر، تونس، لیبی، یمن، اندونزی، برزیل و آرژانتین. در بسیاری از این کشورها می توان افرادی فراوانی را یافت که به مذهب تشیع گرویده اند و شیعه شدن خود را مدیون زحمات و تلاش های این مرد عالم و خدمتگزار می دانند، این جمله در کشورهای محل فعالیت ایشان زیاد به گوش می رسد: “مرا سید محمد کاظم قزوینی شیعه کرد”.
پس از ممانعت رژیم عراق از ادامه فعالیت این مرکز، مرحوم قزوینی شعبه این رابطه را در کویت افتتاح نمود و ادامه فعالیت داد.
تاسیس پنج کتابخانه شیعی در مراکش، تاسیس مسجد فاطمة الزهرا سلام الله علیها برای شیعیان محروم از مسجد استرالیا در سیدنی و ایراد سخنرانی های متعدد در مصر و مراکش و استرالیا از دیگر فعالیتهای ایشان است.
فعالیتهای وی در عراق مورد نارضایی شدید حکومت عراق واقع شد تا جایی که یک بار پیش از سرکار آمدن دولت بعث و یک بار پس از آن و در زمان حسن البکر به زندان افتاد و پس از رهایی از زندانی که همراه با شکنجه و آزار فراوان بود، کویت را برای اقامت و ادامه فعالیت انتخاب کرد.
در عراق اموال ایشان از جمله کتابخانه که دربردارنده کتب خطی منحصر به فردی بود، مصادره شد و موجب افسوس فراوان این عالم فرهنگبان گردید.
مسجد امام حسین علیه السلام و منزل مسکونی ایشان در کویت شاهد برگزاری جلسات منظم مذهبی بود که در نتیجه آن جوانان بسیاری با آموزه های مذهب تشیع از نزدیک آشنا شدند.
در سال 1400 ه.ق کشور ایران و شهر قم پذیرای قدوم این چهره ماندگار تاریخ تشیع گردید. فعالیت های ایشان در قم بیشتر بر ایراد خطابه و تالیف کتب ارزشمند متمرکز گردید. مهمترین آثار ایشان عبارتند از:
علی علیه السلام من المهد الی اللحد، سیرة الرسول الاعظم صلی الله علیه و آله و سلم ( 2 جلد )، الاسلام الصحیح یتجلی فی مذهب اهل البیت علیهم السلام، فاجعة اللطف او مقتل الحسین علیه السلام، الامام الحسین علیه السلام من المهد الی اللحد، الفقه الواضح فی شرح الشرایع، الاسلام و التعالیم التربویة، شرح نهج البلاغة ( 10 جلد )، زینب الکبری علیهاالسلام من المهد الی اللحد، فاطمة الزهرا علیهاالسلام من المهد الی اللحد، الامام الجواد علیه السلام من المهد الی اللحد، الامام الهادی علیه السلام من المهد الی اللحد، الامام العسکری علیه السلام من المهد الی اللحد، الامام المهدی عجل الله فرجه من المهد الی الظهور و موسوعة الامام الصادق علیه السلام که در این نوشتار توضیح بیشتری در مورد آن ملاحظه خواهید نمود.
بسیاری ازتالیفات فوق به زبان فارسی ترجمه شده و متن عربی و برگردان فارسی آن بارها به چاپ رسیده و در نقاط مختلف جهان منتشر شده است. (1)
هدف از تالیف “موسوعة الامام الصادق علیه السلام“
آیت الله قزوینــی در جلد اول به شکل مبسوط اهداف خود را از دست زدن به این کار بزرگ بیان کرده است که می توان به شکل خلاصه آن را چنین گزارش کرد:
نشر شریعت و زدودن غبار از جوانب مختلف شخصیت امام صادق علیه السلام، جمع آوری احادیثی که در هزاران تالیف به شکل پراکنده و غیر متمرکز وجود دارد و استفاده از آن احادیث را برای محقق دشوار می سازد، توجه دادن شیعیان به عظمت علمی و مقام یکی از امامان طاهرینشان علیهم السلام امامی که شرایط زمان اجازه نداد آنگونه که سزاوار است علومش منتشر شود و ایشان نتوانستند به جز برهه کوتاهی از دوران زندگی خویش نمود بارزی در نشر معارف الهی بیابند که همین فرصت کوتاه هم برای دیگر ائمه علیهم السلام دست نداد.
مولف پس از بیان این اهداف با گوشزد کردن اینکه با وجود کوتاه بودن فرصت برای امام صادق علیه السلام حجم بزرگی از معارف از ناحیه ایشان صدور یافته است، افسوس فراوان خود را از اینکه بسیاری ازعلوم منتشر شده ایشان در ظلمی تاریخی از بین رفته و هرگز به دست ما نرسیده است، ابراز می دارد.
موضوعات مطرح شده در “موسوعة الامام الصادق علیه السلام“
مطالب این مجموعه با رویکردی پژوهشی به “حدیث ثقلین” که مورد نقل شیعه و سنی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله است، آغاز می شود و بر اساس این حدیث متواتر جایگاه عترت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تبیین وحی و کتاب خدا و مرجعیت علمی مسلمین را روشن می نماید.
سپس برای اثبات امامت حضرت امام صادق علیه السلام دلایل نقلی گزارش می شود، دلایلی که به شکل پرشمار در منابع معتبر شیعه و سنی وجود دارد.
این مجموعه سپس به روایت ولادت و آشنایی با پدر و مادر گرامی امام ششم شیعیان علیه السلام می پردازد.
ارائه فهرست تفصیلی از منابع اهل سنت که از زمان امام صادق علیه السلام تا کنون مطلبی درباره ایشان نوشته اند یا حدیثی از ایشان روایت کرده اند، دیگر موضوعی است که این دایرة المعارف به آن می پردازد.
زاویه دیگری که این کتاب به زیبایی بر آن پرتو افشانی می کند، جوانبی از زندگی امام صادق علیه السلام است. ازاین جوانب می توان به مواردی اشاره نمود. زندگی علمی امام صادق علیه السلام، زندگی اقتصادی، تربیتی، اجتماعی و اخلاقی ایشان، آشنایی با عصر و شرایط روزگار زندگی ایشان، امامت دینی و موضع امام علیه السلام در این مورد، زندگی سیاسی امام علیه السلام و نحوه برخورد ایشان با دو حکومت اموی و عباسی، آشنایی با مذاهبی که در زمان ایشان رواج داشته است و معجزاتی که از ایشان صادر گردیده است.
این مجموعه در بخش دیگری وارد زندگی خصوصی امام صادق علیه السلام شده توضیحاتی در مورد خانواده و فرزندان ایشان ارائه می کند.
پس از اتمام این بخش از مطالب، کتاب وارد بخش دیگری می شود که عهده دار نقل تمامی احادیثی که از امام صادق علیه السلام به دست ما رسیده است، می گردد. این احادیث با دسته بندی و تقسیم موضوعی در این عناوین نقل شده اند:
عقل، علم، علم توحید و آنچه مربوط به اثبات صانع و تنزیه او از گفتارهای باطل است، نقد آرایی که با توحید سازگاری ندارد، عدل، نبوت و انبیاء علیهم السلام و آنچه از منظر تاریخی و اعتقادی مرتبط با بحث نبوت است، آشنایی با قرآن و اعجاز آن از منظر بیان و فصاحت و بلاغت و هماورد طلبی این کتاب آسمانی، بیانات اعتقادی قرآن، احکام قرآن، امثال قرآن، داستانهای قرآن و تفسیر و بیان شان نزول آیات و کیفیت استدلال به آیات در موارد مختلف، سخن از ناسخ و منسوخ قرآن و آیات محکم و متشابه و سایر علومی که در حیطه مباحث قرآنی است. در بخش احادیث امام صادق علیه السلام درباره قرآن این موضوعات نیز دیده می شود: ثواب تلاوت و حفظ قرآن، ثواب تلاوت سوره های خاص و برخی آیات و تشویق به عمل کردن به دستورات قرآن و امر به فهم قرآن و تدبر در آیات شریف آن.
بخش بعدی این کتاب متکفل نقل روایاتی است که از امامت و امام علیه السلام سخن می گوید که در نگاه شیعی اهم دستورات اسلامی است و رفتار اعتقادی مسلمین را سامان می دهد. در این بخش احادیثی که در مورد تاریخ زندگی رسول اکرم، امیرالمومنین علی، حضرت زهرا و سایر ائمه علیهم السلام از قول امام صادق علیه السلام نقل شده ، گرد آوری شده است.
این مجموعه در بخش دیگری به موضوع مهم معاد می پردازد و احادیثی را که مبیّن معاد جسمانی است بیــــان می دارد و در این راستا به نقد منکرین معاد یا کسانی که معاد را روحانی می دانند نه جسمانی، اهتمام می ورزد.
احادیث مربوط به ایمان و کفر، دعا و آداب زندگی اجتماعی تشکیل دهنده قسمت بعدی این مجموعه است.
قسمت دیگر این کتاب احادیثی را نقل می کند که در مورد جهان آفرینش، لوح، قلم، عرش، کرسی، بیت المعمورو سدرة المنتهی می باشد. در این بخش در مورد زمان و عناصر مربوط به آن از جمله سال ها، ماه ها، فصل ها و حوادث طبیعی همچون باران و بارش شهاب و رعد و برق نیز احادیث مرتبط نقل گردیده است.
دیگر موضوعی که این مجموعه سخنان امام صادق علیه السلام در مورد آن را جمع آوری کرده است انسان و امور مربوط به اوست از جمله حقیقت نفس و روح، رویا و انواع آن، تشریح اعضای بدن، انواع معالجه امراض، ادویه و خواص آن، سحر و چشم زخم و جن و پس از آن سخن در مورد حیوانات و حلال و حرام آن ادامه یافته است.
فصل دیگری از این تالیف به بیان احادیث فقهی منقول از امام صادق علیه السلام پرداخته است که شامل تمام ابواب فقهی از طهارت تا دیات می باشد.
بخش دیگری که این مجموعه بدان خواهد پرداخت بیان اسامی پنج هزار نفر شاگرد امام صادق علیه السلام و توضیح در مورد آنها می باشد.
با توجه به عناوینی که به شکل مختصر به آن اشاره شد این مجموعه در نوع خود بی نظیر بوده و پس از پایان به یکی از ذخایر ارزشمند تحقیق در علوم اسلامی تبدیل خواهد شد.
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
